Hoeve Alma (deel 6, slot)
Nelemans was in voorgaande eeuwen een veel voorkomende familienaam in onze omgeving, vooral in agrarische kringen. Het waren vaak grote gezinnen met een beperkt aantal voor- en/of doopnamen die het uitpluizen van de familieverbanden er niet gemakkelijker op maken. Tot de komst van de al eerder besproken familie Van Aken-Van Beek in 1863 was de naam Nelemans aan de derde hoeve verbonden. In 1773 trouwde Hendrik Nelemans (1744-1832) met Jenneke Cornelisse de Leeuw (1747-1795) uit Lage Zwaluwe . Hendrik werd geboren onder Zevenbergen maar woonde destijds op de Noord als zoon van Denis Nelemans en Maria Allaard. Met vallen en opstaan werden Hendrik en Jenneke vader en moeder. In 1775 werd een kind dood geboren. In 1777 werd ene Dennis geboren. In 1778 zag dochter Adriana het levenslicht. In 1781 volgde dochter Cornelia maar stierf na enkele maanden. In 1783 werd een tweede Cornelia geboren. In 1785 kwam Cornelis ter wereld maar hij stierf na een jaar. Een tweede Cornelis werd in 1788 ten doop gehouden. Moeder Jenneke overleed in 1795 . Voor Hendrik brak een moeilijke tijd aan. Elisabeth Veermans(1751-1842), sinds 1794 weduwe van Hendrik Vaartjes op de Hoeve Crauwelsgors no 4, nam in 1796 de rol van moeder Jenneke over en verhuisde met haar kinderen Hendrik(1781-1847) en Helena(1786-1869) naar de derde hoeve. Vader Hendrik kwam kort daarna in de problemen; hij moest geld gaan lenen want zoon Dennis maakte aanspraak op zijn moeders erfdeel van zo’n 4200 gulden. Dennis vertrok ongehuwd naar Lage Zwaluwe. In december 1797 zat de minderjarige Dennis met zijn vader bij de notaris. Er moest iets geregeld worden met de 20-jarige Neeltje Schriek uit Moerdijk, tevens ‘geadsisteert’ door haar vader, Theunis Schriek, vanwege haar minderjarigheid. Neeltje gaf te kennen ‘sinds enige tijd vleselijke conversatie gehouden hebbende met Dennis Nelemans en daarvan omtrent zeven maanden zwanger gaande’. Neeltje wilde geld hebben ‘ter reparatie van haar geschonden eer, de kosten van de bevalling en een alimentatieregeling’. Vader Hendrik had daar geen moeite mee, hij wilde van Neeltje af. Het standsverschil tussen zijn zoon en Neeltje Schriek moet hier parten gespeeld hebben. Een landbouwerszoon diende een vrouw te trouwen van betere afkomst en geen dochter van een voerman. Met een bedrag van duizend gulden als schadeloosstelling, een borgstelling voor de alimentatie tot het achttiende levensjaar van het kind en betaling van de notariskosten dacht vader voorgoed een punt te kunnen zetten achter de liefde van zijn zoon voor Neeltje. Maar dat liep allemaal anders dan op papier was vastgelegd. Zijn geld was Hendrik kwijt maar van Neeltje geraakte hij niet af. In maart 1798 baart Neeltje een Denisje ‘in onecht’. Na drie maanden overleed het kind. Doch spoedig bleek dat tussen Neeltje en Denis meer was dan ‘vleselijke conversatie’ want in september 1798 traden zij in de echt. Een deel van het grote gezin van Denis en Neeltje werd geboren in Lage Zwaluwe. De familieband tussen Dennis en Vader Hendrik hield stand want Hendrik en Elisabeth waren bij de doop van de kinderen Nelemans-Schriek aanwezig. Vader Hendrik Nelemans erfde in 1806 een huisje en schuurtje oostelijke van het huidige adres Krauwelsgors 2, ongeveer op de plaats van het moderne bedrijfsgebouw. In 1806 betrok Dennis met zijn gezin dit huisje. Dennis staat vermeld als dagloner. In 1802 werden twee bruiloften gevierd op de derde hoeve: dochter Adriana trouwde in 1802 met Willem van Putten en verhuisde naar Zwaluwe. Dochter Cornelia trouwde met Jacobus Hetterschij (1784-1867)uit Zevenbergen. In 1804 werd een testament opgesteld voor de kinderen van Hendrik Nelemans en Elisabeth Veermans. Het echtpaar had in de nabije omgeving van de derde hoeve vaste goederen onder Holland en het Land van Breda. De grens met Holland tussen die twee gebieden lag in die tijd zuidelijker t.o.v. nu. Elisabeth Veermans was bovendien nog in het bezit van de hoeve Krauwelsgors 4 van waaruit ze met haar kinderen verhuisd was naar de derde hoeve in 1796. (Stief)dochter Helena Vaartjes trouwde in 1810 met Pieter van der Gijp(1783-1864), bouwman onder Klundert. (Stief)zoon Hendrik Vaartjes beloofde in april 1804 eeuwige trouw aan zijn buurmeisje Elisabeth Nelemans (1787-1831) . Zijn bruid woonde toen op de verdwenen tweede domeinhoeve, gelegen ten oosten van de derde hoeve, later bekend onder de naam Moskou. Bruid Elisabeth werd daardoor schoondochter van haar oom, Hendrik Nelemans van de derde hoeve. Het verse echtpaar ging boeren op de hoeve waar de bruidegom geboren was, Crauwelsgors 4. Inmiddels hadden de Fransen het hier voor het zeggen. De Nassause Domeinen, waarvan de derde hoeve deel uitmaakte, werden in 1796 onder beheer geplaatst van de Bataafse Republiek onder de noemer Nationale Domeinen. In 1813, een jaar voor het vertrek van de Fransen uit Zuid-Nederland, werd de derde hoeve verkocht aan Joseph Elsen te Antwerpen. Woensdag 3 februari 1819 werd vanaf 10 uur in de morgen op de derde hoeve een publieke verkoop gehouden; Hendrik deed enkele paarden, runderen en meubilaire goederen van de hand. Niet alles werd geveild want een jaar later verkocht de inmiddels 76-jarige Hendrik aan zijn zoon Cornelis, twaalf paarden, acht melkbeesten, een stier, veertien stuks jong vee, drie mestvarkens en de aanwezige landbouwgereedschappen, huisraad en gewassen op het veld. Hendrik Nelemans wilde de pacht overdragen aan zijn zoon Cornelis. In 1826 woonde deze nog ongehuwd bij zijn vader en stiefmoeder met dienstknecht Hendrik Nelemans uit Lage Zwaluwe en de dienstmeid Petronella van Nispen uit Etten. De vrijgezelle Cornelis raakte aan het Krauwelsgorsweegje aan de scharrel met zijn nichtje, Jenneke Elisabeth Nelemans, dochter van zijn oudere broer Dennis en Neeltje Schriek. Vader Hendrik zal zijn bedenkingen gehad hebben bij dit koppeltje; de nauwe bloedband en vooral het gegeven dat zijn kleinkind Jenneke Elisabeth al moeder was van twee kinderen: Willem (1826-1873) en Hendrik Cornelis(1831 -1905). Van de vader(s) ontbrak ieder spoor. Het moet bij Hendrik en de boerin kwaad bloed gezet hebben. Maar zoon Cornelis hield vol. Om deze amoureuze omgang met Jenneke Eliszabeth mogelijk een halt toe te roepen, verkocht vader Hendrik in 1831 alle roerende goederen die op de derde hoeve te vinden waren. Een jaar later overleed Hendrik. Zijn boedel werd verdeeld onder de erfgenamen. De weduwe Neeltje Nelemans-Schriek erfde het huisje met schuurtje aan het Krauwelsgorsweegje en elf bunder grond. Ze verkocht het huisje met schuurtje en verkaste met haar gezin naar een pand aan de Slikgatsendijk dat stond op het huidige adres Schoolstraat 9a. Tot aan haar overlijden in 1846 hield ze hier herberg. Voor Cornelis bleef niet veel over op de boerenstee, zelfs stiefmoeder Veermans vertrok. Om toestemming voor het huwelijk met nicht Jenneke Elisabeth te verkrijgen, moest Cornelis zich vanwege de nauwe bloedverwantschap richten tot Zijne Majesteit. De tweede januari 1833 kwam de toestemming af. Tien dagen later werd het huwelijk voltrokken. Veel plezier hebben ze er niet aan beleefd want Cornelis overleed na acht maanden. In 1837 hertrouwt zijn weduwe Jenneke Elisabeth met de voerman Cornelis Koreman(1800-1877) uit Oosterhout. Bijzonder is dat een Nederlands Hervormde bruid in zee ging met een Rooms Katholieke bruidegom. Aan de uitdrukking ‘Twee geloven op een kussen , daar slaapt de duivel tussen’, werd door het bruidspaar weinig waarde gehecht. En we zullen nooit weten komen of het de duivel of Cornelis Koreman geweest is die ervoor gezorgd heeft dat na amper drie maanden huwelijk Jenneke Elisabeth moeder werd van Dennis (1837-1905). Cornelis Koreman trok in bij Jenneke Elisabeth op de derde hoeve waar naast Dennis de kinderen Cornelis(1839-1909) , Johannes(1841-1919), Jenneke(1843-1919) en Wilhelmina(1845-1874) geboren werden. In 1862 verhuisden Jenneke Elisabeth en Cornelis Koreman naar Terheijden-dorp. Daar baatten zij tot hun beider dood in 1877 een herberg uit. Na hun vertrek kwam de familie Van Aken-Van Beek op de derde hoeve terecht. En daarmee is de cirkel rond.
november 2023